Yapay Zekâ Sadece Bilim Kurgu mu?

Yapay zekâ (AI – Artificial Intelligence) kelimesi genellikle robotlar, uzay filmleri ve gelecekte geçecek distopik senaryolarla birlikte anılır. Ancak gerçek şu ki; yapay zekâ çoktan aramızda ve farkında olmadan her gün onunla etkileşim halindeyiz. Aslında yapay zekâ artık yalnızca ileri düzey teknolojik projelerin değil, sıradan bir akıllı telefonun, müzik çalar uygulamasının, hatta alışveriş sepetimizin bile temel bileşenlerinden biri haline geldi.

Bugün sabah kahvenizi yudumlarken Spotify’da önerilen çalma listesine göz attıysanız ya da YouTube’da size özel videolarla karşılaştıysanız, yapay zekâ size günaydın demiş olabilir.

Yapay Zekâ Nerede Karşımıza Çıkıyor?

1. Dijital Asistanlar ve Akıllı Cihazlar

Google Asistan, Siri, Alexa gibi sesli asistanlar; kullanıcıdan gelen sesli komutları analiz ederek bir işlem yapabiliyor. “Yarın hava nasıl olacak?”, “Bana saat 9’da alarm kur”, “En yakın eczane nerede?” gibi soruların cevaplanması, arka planda çalışan yapay zekâ modelleri sayesinde mümkün hale geliyor.
Ayrıca ev otomasyonu sistemlerinde de AI kullanılıyor. Akıllı termostatlar, kullanıcının sıcaklık tercihlerine göre otomatik ayarlamalar yapabiliyor. Bu cihazlar kullanıcı alışkanlıklarını öğrenerek enerji tasarrufu sağlıyor.

2. Öneri Sistemleri: YouTube, Netflix, Spotify

Yapay zekânın en görünmez ama en etkili kullanımı öneri motorlarıdır.

• Netflix, izlediğiniz dizilere göre sizi ilgilendirebilecek diğer yapımları listeliyor.
• Spotify, dinlediğiniz şarkılardan müzikal beğenilerinizi analiz edip “Haftalık Keşif” listesi oluşturuyor.
• YouTube, videolardaki izleme süresi, beğeni ve yorumlar gibi verileri analiz ederek size özel bir ana sayfa sunuyor.

Bu platformların amacı, kullanıcıları platformda daha uzun süre tutmak. Ve bu da AI’nin “öğrenme” kapasitesi sayesinde gerçekleşiyor.

3. E-Ticaret ve Reklamcılık

Online alışveriş siteleri, kullanıcıların gezinme alışkanlıklarını izleyerek, hangi ürünü hangi anda sunmaları gerektiğini belirleyebiliyor.
Örneğin, bir kullanıcı bir ayakkabıya üç kez tıkladıysa ama satın almadıysa, sistem bunu fark edip indirimli fiyatla karşısına çıkarabilir.
Aynı şekilde Google ve Meta’nın reklam algoritmaları, milyarlarca veri noktası üzerinden kişiye özel reklamlar gösteriyor.

Yapay Zekâ Sağlık, Eğitim ve Güvenlikte de Bizimle

1. Sağlık Teknolojilerinde AI

Yapay zekâ tıp alanında da çığır açıyor.

• Görüntüleme sistemleri, bir röntgen ya da MR üzerinde potansiyel tümörleri saptayabiliyor.
• Kalp ritmi ölçen akıllı saatler, düzensizlikleri tespit ederek kullanıcıyı veya doktoru uyarabiliyor.
• COVID-19 sürecinde bazı ülkelerde yapay zekâ ile temas takibi, semptom analizi ve aşı planlaması gibi işlemler otomatik hale getirildi.

2. Eğitimde Kişiselleştirilmiş Öğrenme

E-öğrenme platformları (örneğin Duolingo ya da Khan Academy), öğrencinin hızına ve başarısına göre ders içeriklerini ayarlayabiliyor.
Yapay zekâ destekli sistemler, öğrencinin zorlandığı konuları tespit ederek buna göre ek alıştırmalar sunuyor. Bu da geleneksel eğitimde mümkün olmayan kişiselleştirilmiş bir öğrenme süreci yaratıyor.

3. Siber Güvenlik ve AI

Yapay zekâ, tehditleri klasik yöntemlerle tespit edilemeyecek kadar karmaşık hale gelen siber saldırılarda da kullanılıyor.
AI sistemleri, bir ağ üzerinde anormal trafik hareketlerini fark edip otomatik olarak engel koyabiliyor.
Büyük şirketler artık güvenlik duvarlarını ve antivirüs sistemlerini yapay zekâ ile donatıyor.

AI Artık Seçenek Değil, Standart

Yapay zekâ artık geleceğin bir öngörüsü değil; günümüzün temel yapı taşlarından biri. Akıllı şehirler, otonom araçlar, uzaktan ameliyatlar ve hatta yapay zekâ yazarlar artık gündelik gerçekliğimizin bir parçası.

Ancak AI’nin bu hızlı yükselişi etik soruları da beraberinde getiriyor:

• Mahremiyet nasıl korunacak?
• Kararları algoritmalar mı verecek?
• İnsan emeği nasıl etkilenecek?

Bu soruların yanıtları henüz net değil. Ancak bir gerçek var ki; yapay zekâyı anlamak, onunla nasıl yaşanacağını öğrenmek zorundayız. Çünkü fark etmesek de artık onunla birlikte yaşıyoruz.